Czy góra może oddychać i wyć? W Górach Kamiennych tak jest. Przez szczeliny zwane wiatrowymi góra bierze głęboki oddech a później wydech. Czegoś podobnego nie znajdziecie w całych Sudetach.
W tym artykule dowiecie się dlaczego góra wyje? Dlaczego Szczeliny Wiatrowe to zapowiedź większego kataklizmu i co wyróżnia tą część Sudetów. Czytajcie i wędrujcie przekonać się sami jak oddycha góra.
Spis treści:
- Lesista Wielka – duża Szczelina Wiatrowa
- Lesista mała. Tu też góra pęka
- Więcej szczelin wiatrowych w Górach Suchych
- Szczeliny to zapowiedź powstającego osuwiska
- Dlaczego góra oddycha?
- Jak dojść do Szczelin Wiatrowych?
- Skąd wiemy o Szczelinach Wiatrowych?
Lesista Wielka – duża Szczelina Wiatrowa
Zimą ciepły, wilgotny podmuch pachnący torfem wydobywa się z rozpadliny na Lesistej Wielkiej. Czasem da się zauważyć chmurę oparów a niektórzy podobno wyraźnie słyszeli jak góra wyje przez szczelinę. Wokoło szczeliny śnieg się nie utrzymuje nawet w najzimniejsze dni. Szczelina jest ogrodzona bo można do niej łatwo wpaść. Powyżej znajduje się tablica informująca, że mamy tu pomnik przyrody.
Szczeliny Wiatrowe na Lesistej były znane już w średniowieczu. W XIX wieku były celem masowych wycieczek do Windlöcher jak nazywali je niemieccy mieszkańcy tych ziem. W roku 2008, rozporządzeniem nr 11, Wojewody Dolnośląskiego z dnia 8 sierpnia 2008 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody nadano im statut Pomnika Przyrody Nieożywionej.
Nieco dalej na północny-wschód znajduje się kolejna szczelina.
Lesista mała. Tu też góra pęka
Przy żółtym szlaku na Lesistej Małej znajduje się kolejna w tym rejonie Szczelina Wiatrowa. Jest sporo mniejsza od tej na Lesistej Wielkiej. Do tej można za to blisko podejść i poczuć powiew z wnętrza góry. Zimą można ją poznać ze szlaku. Nie ma w tym miejscu śniegu bo ciepły wiatr z wnętrza góry nie pozwala mu się tu zagościć.
Wzdłuż szlaku zauważyć można miejsca w których śnieg jest również wytopiony mimo grubo zalegającej warstwy w okolicy. Czy pod gęstą trawą pojawiają się w tym miejscu nowe szczeliny skąd ciepłe powietrze przedostaje się na zewnątrz?
Więcej szczelin wiatrowych w Górach Suchych
Z uwagi na uwarunkowania geologiczne występujące w Górach Kamiennych, szczelin wiatrowych było więcej. Z upływem lat zatarły się, spłyciły i zarosły bo powstały tysiące lat temu.
Poza Pasmem Lesistej wiemy o Szczelinach Wiatrowych na pobliskiej Wysokiej i wzniesieniu Homole. Homole (niem.Gold Koppe ) leży na wschodnim krańcu Gór Suchych po czeskiej stronie granicy. Zwana jest też „Szonowskim wulkanem", wznosi się nad urokliwą wioską Šonov. Szczelina Wiatrowa w tej części Gór Suchych jest w zaniku nie udało nam się odczuć żadnych ruchów powietrza.
Szczeliny to zapowiedź powstającego osuwiska
Góry Kamienne nie należą do gór wysokich ale wśród polskich gór wyróżniają się wyjątkowo stromymi wzniesieniami co czynie je bardzo malowniczymi. Zbudowane są z twardych wulkanicznych skał osadzonych na warstwach miękkich skał osadowych. Taki układ skalnych warstw sprzyja powstawaniu osuwisk.
Poza nielicznymi wyjątkami (historyczne osuwisko w Bardzie lub lawina skalno-błotna z lipca 2011 roku w Masywie Śnieżnika), powodowanymi innymi czynnikami, w całych Sudetach Góry Kamienne a szczególnie pasmo Gór Suchych wyróżniają się pod względem podatności na występowanie osuwisk. Koncentracja terenów osuwiskowych występuje w okolicach Schroniska Andrzejówka pod szczytami Suchawy, Włostowej, Waligóry ale i dalej w okolicach Rogowca, Lesistej a nawet Dzikowca. Jak wcześniej wspomniano szczeliny mogą zapowiadać powstanie osuwiska i z pewnością w takich warunkach gdzieś pod warstwą ziemi kryje się więcej szczelin.
Osuwiska są jak rany gór, dobrze widoczne jeszcze nie zagojone. Mogły powstać tysiące lat temu. Najbardziej widowiskowe, zwane Czerwonymi Skałkami powstało na zboczu Suchawy. Skalna Brama przy Rogowcu jest również efektem osuwania się skalnych mas.
W górach kamiennych zliczono ich około 50. Powstaną nowe bo budowa geologiczna i prawa fizyki piszą taki scenariusz. Trwa to od setek tysięcy lat. Prawdopodobnie z takim powstającym osuwiskiem mamy do czynienia w Masywie Lesistej. Szczeliny znajdują się na stromym, północnym stoku góry i gdyby na mapie połączyć je linią, to wyznaczy ona górną granicę potencjalnego osuwiska. Góra już pękła w tym miejscu i wyje bo ruchom powietrza zasysanego lub wydmuchiwanego przez szczeliny towarzyszą czasem dźwięki.
Dlaczego góra oddycha?
Rozpadliny zwane Szczelinami Wiatrowymi, na powierzchni góry są tylko widocznym elementem systemu spękań w skałach tworzących górną część masywu. W zależności od warunków pogodowych i pory roku, powietrze jest zasysane do szczelin lub wydmuchiwane ze środka góry. Powietrze nie gromadzi się w środku ale tylko przelatuje przez system spękań. Skały są w tym przypadku jak wymiennik ciepła. Powietrze schłodzone, latem wydostaje się mikro szczelinami gdzieś u podstawy góry. Zimą jest odwrotnie. Powietrze zassane przez szczeliny w dolnej części góry i ogrzane w środku wydostaje się kominami jakimi są Szczeliny Wiatrowe.
Intensywność zjawiska zależy od różnicy temperatury powietrza i skał tworzących szczeliny. Prawdopodobnie z powodu coraz cieplejszych zim dawno nie udało się nikomu usłyszeć jak góra wyje. Nam udało się zaobserwować jedynie wydostające się kłęby pary co wyraźnie widać na filmie przedstawionym poniżej.
Jak dojść do Szczelin Wiatrowych?
Masyw Dzikowca i Lesistej leży na terenie gminy Mieroszów na zachód od drogi krajowej nr 35. Najprostsza i najkrótsza droga do szczelin wiatrowych wiedzie żółtym szlakiem z Unisławia Śląskiego. Szlak z Unisławia zaprowadzi was do szczeliny wiatrowej na Lesistej małej i dalej na Lesistą Wielką. Duża część szlaku przebiega leśną drogą ale na wysokości 710 metrów n.p.m. szlak gwałtownie skręca. Od tego miejsca wąska stroma ścieżka trawersuje zboczem lesistej Małej aż do wysokości 790 metrów. Stromy kawałek będzie jeszcze pod samą Lesistą Wielką.
Od skrzyżowania szlaków na Lesistej Wielkiej do dużej szczeliny wiatrowej prowadzi oznaczona ścieżka. Przez kilkanaście metrów idzie razem z niebieskim Szlakiem Weteranów Turystyki i odbija w lewo do Pomnika Przyrody czyli szczeliny wiatrowej.
Inna droga na szczyt Lesistej Wielkiej prowadzi szlakiem czerwonym z Kowalowej, w miejscu gdzie z drogi nr 35 odbija droga do Sokołowska. Można też podejść od strony wioski Grzędy Górne z drugiej strony czerwonego szlaku.
Skąd wiemy o Szczelinach Wiatrowych?
Badaniem osuwisk w Górach Kamiennych zajmuje się wielu naukowców. Między innymi Piotr Migoń, Kacper Jancewicz, Marek Kasprzak, z których opracowań korzystaliśmy próbując w prosty sposób wyjaśnić sobie pochodzenie Szczelin Wiatrowych i osuwisk. Ich praca pod tytułem "Zasięg obszarów objętych osuwiskami w Górach Kamiennych (Sudety Środkowe) – porównanie map geologicznych i cyfrowego modelu wysokości z danych LiDAR)" była podstawowym źródłem naszego tekstu o szczelinach w Górach Kamiennych.
W zrozumieniu tego zjawiska pomogła nam też praca "Uwarunkowania rozwoju osuwisk w środkowej części Gór Kamiennych (Sudety)" Marka Kasprzaka, Andrzeja Traczyka z Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego.
Literatura krajoznawcza skąpi informacji o Szczelinach Wiatrowych. Gdzieś nam umknęło opracowanie, w którym "organoleptycznie" szczeliny w latach 80 ubiegłego wieku badał Bartłomiej Ranowicz – ikona sudeckich przewodników.
