Mauzoleum w Wałbrzychu

Na szlaku na Wielką Sowę, między schroniskami Orzeł (dawniej Eulenkoppenbaude, Bismarckbaude) i Sowa (dawniej Eulenbaude), stoi kamienny obelisk. Przez długie lata turyści wędrujący z Przełęczy Sokolej szlakiem na Wielką Sowę nie mogli się nawet domyślać znaczenia tego pomnika. Pomnik nosił wyraźne ślady dewastacji, brakowało pamiątkowej tablicy z napisem w języku niemieckim ”Na pamiątkę oddanemu miłośnikowi naszych gór, Carlowi Wiesenowi”.

W małej górskiej wsi Podlesie nieopodal Wałbrzycha stoi niezwykły pomnik przedstawiający pień drzewa. Żeliwny odlew zastępuje prawdziwe drzewo powalone przez burzę 1 sierpnia 1853 roku. Żeliwna lipa to pamiątka wydarzeń z 22 lipca 1762 roku. Tego dnia król Fryderyk II robił objazd miejsc, w których dzień wcześniej jego wojska walczyły z wojskami austryjackimi wypierając ich z twierdzy Świdnica.

Ślady górniczej działalności w Wałbrzychu widoczne są w każdej starszej dzielnicy miasta. Ale przy ulicy Reja, niemal w centrum miasta, znajduje się obiekt wyjątkowy, zabytek techniki najwyższej rangi, unikat w skali światowej – Lisia sztolnia. Uruchomiona w 1794 roku, nowoczesna jak na tamte lata sztolnia, z której węgiel transportowano łodziami, pełniła również funkcję odwadniającą. Sztolnia stała się główną atrakcją turystyczną dla kuracjuszy z pobliskich uzdrowisk. W 1800 roku sztolnię odwiedził król Fryderyk Wilhelm III z żoną Luizą.

Stoi w tym miejscu od 1851 roku. Rok wcześniej na Wielkiej Sowie, wtedy Hohe Eule, zaginął czteroletni chłopiec. Ciało znaleźli prawdopodobnie pracujący w lesie drwale. Wkrótce postawiono kamienny krzyż z marmurową tablicą. Nie wiemy, co się wtedy wydarzyło. Trudno znaleźć to miejsce, bo nie leży na żadnym szlaku ani przy ścieżce. Dojść tam można idąc wzdłuż rowu zaczynającego się około 200 metrów od szczytu Wielkiej Sowy na szlaku w stronę Małej Sowy.