W panoramie Barda dominuje bryła kościoła Nawiedzenia NMP. Plan świątyni, organizacja wnętrza, jak też sposób zakomponowania fasady przypomina jezuicki kościół Il Gesù w Rzymie. Jest to budowla trójnawowa z prezbiterium zamkniętym półkolistą apsydą i dwiema wieżami nakrytymi hełmami namiotowymi. W środku znajduje się skarb, z którego miasteczko zasłynęło w tej części Europy.
W roku 2008 papież Benedykt XVI nadał kościołowi w Bardzie tytuł Bazyliki Mniejszej. Od tej pory, jak czytamy w Gościu Świdnickim (5 lipca 2009) „Wierni, którzy nabożnie będą nawiedzać bazylikę i uczestniczyć w niej w jakimś obrzędzie lub przynajmniej pomodlą się słowami Modlitwy Pańskiej i odmówią wyznanie wiary, mogą, pod zwykłymi warunkami, dostąpić odpustu zupełnego w następujących dniach: w rocznicę poświęcenia bazyliki; w dniu liturgicznego obchodu uroczystości jej tytułu; w uroczystość Świętych Apostołów Piotra i Pawła; w rocznicę nadania kościołowi tytułu bazyliki mniejszej; raz w roku, w dniu ustalonym przez miejscowego ordynariusza, a także raz w roku, w dniu dowolnie wybranym przez każdego z wiernych”.
2 września 2004 sanktuarium w Bardzie otrzymało roku rangę sanktuarium metropolitalnego dla diecezji wrocławskiej, legnickiej i erygowanej 25 marca 2004 roku przez Jana Pawła II diecezji świdnickiej.
My w dalszej części artykułu będziemy pisać o bazylice i kościele w Bardzie zamiennie.
Budowę obecnej świątyni ukończono w 1704 roku. Powstała w miejscu dwóch mniejszych, murowanych kościołów zwanych - czeskim z roku 1315 i niemieckim budowanego w latach 1411-1414. Nowa budowla była odpowiedzią na rosnący ruch pielgrzymkowy do Barda.
Położony niedaleko rynku w Bardzie, budynek sięga 25 metrów wysokości i rozciąga się na 45 metrów wzdłuż ulicy Głównej. W środku może zmieścić się blisko 3 tysiące wiernych. Chociaż kościół zbudowano w stylu barokowym to zwrócona na zachód, dzielona na trzy kondygnacje fasada pozostała skromna. Zdobią ją tylko pilastry i dwie kamienne figury przedstawiające św. Marka i św. Łukasza. Główne wejście ukrywa się w kruchcie.
Barokowe kościoły przyzwyczaiły nas do przepychu dekoracji, bardzka bazylika wyróżnia się pod tym względem nawet wewnątrz. Kolebkowe sklepienie wparte na podwójnych pilastrach pozbawione jest kolorowych malowideł, jak ma to miejsce w bazylice w Krzeszowie.
Kościół posiada dziesięć ołtarzy bocznych, ale przy ołtarzu jedenastym, głównym znajduje się prawdziwy skarb – cudowna figurka, najstarszy drewniany zabytek rzeźby romańskiej w Polsce i jeden z najstarszych w Europie.
Kościół jest niewątpliwą atrakcją turystyczną miejscowości. Warto go zobaczyć choćby ze względu na średniowieczną figurkę, wspaniałe obrazy przy ołtarzach autorstwa największego malarza śląskiego baroku, zabytkowe organy, szopkę panoramiczną na zapleczu i muzeum sztuki sakralnej w klasztorze.
Bardo skrywa jeszcze wiele ciekawych atrakcji. Czytaj więcej: Bardo miasto cudów nad Nysą Kłodzką
Łaskami słynąca, cudowna figurka Matki Bożej
19 czerwca 2016 roku podczas konferencji w Bazylice Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Bardzie przedstawiono wyniki badań, według których znajdująca się w tamtejszym ołtarzu figura Matki Bożej Strażniczki Wiary Świętej ma ponad 1000 lat. Jest tym samym najstarszą drewnianą rzeźbą sakralną na terenie Polski i jedną z najstarszych w Europie. Badanie datowania węglem C-14 wskazuje, że materiał do wykonania figurki pozyskano w 1011 roku. Czytamy na stronie Gościa Świdnickiego.
Wykonana z bukowego drewna figurka mierzy 48 centymetrów wysokości, przedstawia siedzącą na tronie Matkę Boską z Dzieciątkiem siedzącym na kolanach. Obie postacie przedstawiono w tajemniczym uśmiechu, niczym Mona Lisa z obrazu Leonarda da Vinci. Z tego powodu figurkę zwie się też Madonną Uśmiechniętą. Mały Jezus w lewej ręce trzyma książkę, a prawą błogosławi. Matka Boża prawej ręce trzyma kulę ziemską.
Figura jest wydłutowana w środku, w górnej części tego wydłutowania biegnie siedem rzędów liter, których znaczenia nie ustalono.
Legenda głosi, że Matka Boża objawiła się służącemu ostatniego kasztelana bardzkiego Jana Seruchy podczas żarliwej modlitwy w kaplicy zamkowej. Otoczony niebiańskim światłem zobaczył Matkę Boską z figurką w ręce. Usłyszał wtedy życzenie, aby w Bardzie zbudowano kościół, gdyż wybrała sobie tę miejscowość jako miejsce Jej szczególnej czci. Figurkę umieszczono w zamkowej kaplicy pod wezwaniem Matki Bożej. Od 1200 roku figurka jest obiektem kultu religijnego i celem pielgrzymek do bardzkiego sanktuarium.
Przed cudowną figurą Matki Bożej w Bardzie 4 września 1957 roku Mszę Świętą odprawił ks. doc. dr hab. Karol Wojtyła.
W roku 1966 w kiedy Polska obchodziła 1000-lecie chrztu, figurkę uroczyście ukoronowano. Koronacja nadaje specjalnej rangi tak sanktuarium, jak i figurze. "Była to pierwsza koronacja w archidiecezji, pierwsza na Ziemiach Zachodnich. Akcji koronacji dokonał ks. arcybiskup B. Kominek – późniejszy kardynał – dnia 3 lipca 1966 roku w otoczeniu 9 biskupów. W koronacji wzięło udział około 150 tysięcy wiernych, 500 kapłanów i tyleż sióstr zakonnych. Brali w niej udział, Polacy, Czesi, Niemcy, Morawianie…" - jak czytamy na stronie Metropolitalnego Sanktuarium Matki Bożej Strażniczki Wiary Świętej w Bardzie.
Poniżej przedstawiamy archiwalny film z tego wydarzenia.
Ołtarze z obrazami "śląskiego Rembrandta" Michaela Willmanna
Obraz ołtarza głównego w bardzkiej świątyni pochodzi z 1705 roku i jest dziełem uczniów Michaela Willmanna. Przedstawia nawiedzenie św. Elżbiety, matki św. Jana Chrzciciela, przez Matkę Zbawiciela świata. Przez długi czas autorstwo obrazu przypisywano samemu Michelowi Willmannowi. Chory na podagrę i artretyzm artysta był w tym czasie zaangażowany w prace nad obrazem w Kamieńcu Ząbkowickim.
Jego obrazy znalazły się jednak w dwóch bocznych kaplicach, gdzie ołtarze dedykowane są tajemnicy Pokłonu Trzech Króli i św. Jadwidze. Wybitny znawca sztuki Michaela Willmanna profesor Andrzej Kozieł dowodzi, że są to obrazy znakomitej klasy artystycznej i rozpoznaje w nich rękę mistrza.
Organy
Organy w bardzkiej bazylice należą do największych i najcenniejszych na terenie Dolnego Śląska. Mają one pięćdziesiąt głosów oraz 3 567 piszczałek. Instrument zbudowany został w 1759 r. przez wrocławskiego organmistrza Franza Josepha Eberhardta, posiadają 50 głosów oraz 4 manuały, czyli klawiatury. Zdobią je liczne ornamenty i rzeźby, co czyni je nie tylko jednymi z największych, ale i najpiękniejszych organów w Polsce. Zdaniem specjalistów, dźwięk tych organów jest wyjątkowy, przepełniony barwą i ciepłem, co sprawia, że liczni muzycy z kraju i z zagranicy przyjeżdżają do bazyliki, by na nich grać. Organy bazyliki stanowią zatem istotny element dziedzictwa kulturowego Dolnego Śląska, przyciągając zarówno turystów, jak i miłośników muzyki organowej.
Od kilku lat w bazylice odbywają się koncerty organowe w ramach festiwalu Bardzkie lato Organowe.
Nietoperze pod dachem kościoła
Na strychu kościoła swoje miejsce znalazła kolonia rozrodcza nocka dużego. Tutejsza rodzina największego z żyjących w Polsce nietoperzy liczy około 60 osobników. Gatunek jest objęty ścisłą ochroną gatunkową.
Nocki żyją głównie w osiedlach ludzkich a zimę wolą spędzać w kopalniach i jaskiniach.
Klasztor redemptorystów i muzeum sztuki sakralnej
Po I Wojnie Światowej Bardzkie Sanktuarium przejmują od cystersów redemptoryści niemieccy. W przyległym do kościoła budynku klasztoru redemptorystów znajduje się ciekawe muzeum sztuki sakralnej. Więcej napisaliśmy w artykule o tym co warto zobaczyć w Bardzie.
Szopka panoramiczna
Na tyłach bazyliki mieści się szopka panoramiczna. Jest dziełem redemptorystów. Zbudowana w roku 1967 od razu stała się lokalną atrakcją.
Wydarzenia religijne
Odpusty
Święto Nawiedzenia NMP, 31 maja
(jeżeli przypada w dzień powszedni Msze św. o 7.00 i 18.00 – suma odpustowa)
Odpust główny w rocznicę koronacji figurki
Odbywa się w sobotę poprzedzającą pierwszą niedzielę lipca:
Msza św o godz. 20:00, o 21.00 Apel Maryjny i procesja z Cudowną Figurką NMP oraz z lampionami na Dróżkach Różańcowych.
Pierwsza niedziela lipca Msze św. 7.30, 9.30, 11.00 (suma odpustowa), 18.00.
Uroczystość Wniebowzięcia NMP
15 sierpnia: Msze św. 7.30, 9.30, 11.00 (suma odpustowa, pielgrzymka kobiet), 18.00.
Uroczystość Narodzenia NMP
obchodzona jest w pierwszą niedzielę września. Msze św. 7.30, 9.30, 11.00 (suma odpustowa, pielgrzymka mężczyzn), 18.00.
Druga sobota października
dzień odpustu wynikający z tytułu bazyliki mniejszej.
